روایتی از جشن عروسی در فرهنگ ایرانی
جشن عروسی مراسمی سنتی یا آیینی است که طی آن آغاز یک ازدواج و زندگی مشترک یک زوج جشن گرفته می شود که یکی از مهم ترین و مورد توجه ترین رویدادهای فرهنگی در ایران می باشد. جشن عروسی نمادی از وحدت و همبستگی خانواده و جامعه است و در طول تاریخ، همواره به عنوان یکی از مهم‌ترین رویدادهای فرهنگی و اجتماعی در ایران مورد توجه قرار گرفته است. مراسم عروسی در کشورها و فرهنگ ها ، ادیان و مذاهب ، گروه های قومی و حتی طبقات اجتماعی گوناگون ، به اشکال مختلفی برگزار می گردد. در این مقاله، سعی کرده ایم که به بررسی جشن عروسی در فرهنگ ایرانی و چگونگی تشریفات عروسی در ایران از قدیم تا امروز بپردازیم و روایتی از این جشن در این فرهنگ را ارائه دهیم.
آیین‌ها و رسوم عروسی در ایران
جشن عروسی به عنوان یک رویداد مهم در فرهنگ ایران تلقی می شود که تعهدی قانونی بین زن و مرد است که از آن پس به عنوان زوجی متحد و متشکل از دو جزء متمم به زندگی خود ادامه می‌دهند که طی آداب و رسوم و عقاید خاصی انجام می شود. که پس از آن عروس و داماد هرکدام در زندگی مشترک شان وظایف و حق و حقوقی خواهند داشت. این پدیده جهانی است و در فرهنگ و کشورهای مختلف با آداب و رسوم خاصی برگزار می شود. اما منظور اصلی آن علاقه، مهر و محبت بین زن و مرد و تقسیم کارها و همچنین زاد و ولد است. از دیرباز در فرهنگ ایرانی ازدواج کردن و تشکیل خانواده جایگاهی رفیع داشته و همیشه با آداب و رسوم و جشن‌های باشکوهی همراه بوده است. جشن عروسی در ایران به عنوان یک مراسم مذهبی و فرهنگی بسیار مهم و مقدس در نظر گرفته می‌شود و در طول تاریخ، رسوم و آیین‌های مختلفی برای این مراسم شکل گرفته است.
عروسی در ایران
در ایران جشن عروسی طی چندین مراسم مختلفی همچون خواستگاری ، بله برون ، شیرینی خوران ، مهربران ، نامزدی ، عقدکنان ، جشن عقد ، جهازبران ، حنابندان و زفاف برگزار می شود. در ایران معمولا هزینه های شب عروسی برعهده خانواده داماد می باشد و قالبا هزینه جهیزیه و خلعتی بر عهده خانواده عروس است . در بعضی از مناطق ایران رسومات متفاوتی نیز وجود دارد که در آن داماد بخشی از جهیزیه را تهیه می کند. در هزینه های عروسی حتما خانواده ها نیز کمک می کنند چون هزینه ها ی ازدواج بسیار زیاد است و بیش از درآمد یک فرد می باشد .
مراسم عروسی در ایران قدیم
در زمان های قدیم در ایران مراسم عروسی معمولاً با خواستگاری از سوی خانواده داماد آغاز می‌شد. در این مراسم، خانواده داماد با هدایایی به خانه خانواده عروس می‌رفتند و خواستگاری خود را آنجا مطرح می‌کردند. اگر خانواده عروس با خواستگاری موافقت می‌کردند بعد از آن مراسم عقد و نامزدی برگزار می‌شد. در مراسم عقد، خانواده داماد و عروس در حضور شاهدان، عقدنامه را امضا می‌کردند. پس از عقد، خانواده عروس هدایایی به خانواده داماد می‌دادند. مراسم نامزدی معمولاً با جشن و پایکوبی همراه بود. پس از مراسم نامزدی، مراسم عروسی برگزار می‌شد. مراسم عروسی در ایران قدیم معمولاً چند روز طول می‌کشید. در این مراسم، اقوام و آشنایان از خانواده‌های عروس و داماد حضور داشتند. مراسم عروسی در ایران قدیم شامل مراحل مختلفی بود. از جمله این مراحل می‌توان به:
- حنابندان: در این مراسم، حنا بر دست و پای عروس و داماد می‌مالیدند.
- حمام عروس: در این مراسم، عروس را برای شب عروسی آماده می‌کردند.
- شب زفاف: شبی که عروس و داماد برای اولین بار با هم زندگی مشترک خود را آغاز می‌کردند.
- سفره عقد: سفره‌ای که در آن هدایای عروس و داماد قرار می‌گرفت.
- پایتختی یا پاتختی: مراسمی که در آن خانواده داماد به خانه عروس می‌رفتند و برای او هدیه می‌آوردند.
مراسم عروسی امروزه در ایران
امروزه در ایران مراسم های عروسی با تغییراتی زیادی نسبت به گذشته برگزار می شود. برخی از این تغییرات عبارتند از:
- کاهش طول مراسم: امروزه مراسم های عروسی در ایران معمولاً یک روز یا دو روز طول می‌کشد.
- تغییر در آداب و رسوم: برخی از آداب و رسوم عروسی تغییر کرده است. به عنوان مثال، در گذشته، مراسم عروسی معمولاً در خانه عروس و داماد برگزار می‌شد، اما امروزه، اغلب مراسم عروسی در تالارهای برگزار می‌شود.
- افزایش هزینه‌ها: امروزه هزینه‌های برگزاری مراسم عروسی در ایران بسیار افزایش یافته است.
از جمله مراحل تشریفات عروسی در تهران می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دعوتنامه: دعوتنامه‌های عروسی معمولاً یک هفته قبل از مراسم ارسال می‌شوند.
- سفره عقد: در سفر عقد هدایای عروس و داماد قرار داده می‌شود.
- آرایش و لباس عروس و داماد: میکاپ و لباس عروس و داماد از بخش‌های مهم مراسم عروسی است.
- غذا و پذیرایی: غذا و پذیرایی از مهمانان یکی از بخش های مهم مراسم عروسی می باشد.
- موسیقی و رقص: رقص و اهنگ از بخش‌های مهم مراسم عروسی می باشد.
چگونگی تشریفات عروسی در ایران از قدیم تا امروز
- تاریخچه برگزاری مراسم عروسی در ایران به دوران باستان بازمی‌گردد. در آن زمان دوران، جشن عروسی به عنوان یک مراسم مذهبی و مقدس برگزار می شد و به منظور جلب برکت و خوشبختی برای زوج جدید برگزار می‌شد. در این مراسم، عروس و داماد به عنوان نماد زندگی و ایجاد تعادل در جهان معرفی می‌شدند. همچنین، در این جشن، مراسم‌های مختلفی از جمله تشریفات و مراسم مذهبی، موسیقی و رقص، وعده‌های غذایی و دادن هدایای مختلف به عروس و داماد برگزار می‌شد.
- در دوران اشکانی، جشن عروسی همچنان به عنوان یک مراسم مذهبی و مقدس تلقی می شد و ادامه داشت ولی با توجه به تغییرات فرهنگی و اجتماعی در ایران نغییر و تحولاتی نیز در این جشن رخ داد. در این دوران، مراسم‌های مذهبی و موسیقی و رقص به شکلی متفاوت و با تأثیرات از فرهنگ یونانی و رومی برگزار می‌شدند. همچنین، در این دوران، مراسم‌های مختلفی به صورت جداگانه مثل مراسم عروسی، مراسم تشریفاتی و مراسم مذهبی برگزار می‌شدند که هر کدام معنای خاص خود را داشتند.
- در دوران اسلامی، جشن عروسی به شکلی متفاوت و با تأثیرات از آئین و رسوم اسلامی برگزار می‌شد. در این دوران، جشن عروسی به عنوان یک مراسم مذهبی و مقدس، همچنان ادامه داشت و با توجه به تغییرات فرهنگی و اجتماعی در ایران، تحولاتی نیز در این جشن رخ داد.
- در دوران قاجار، جشن عروسی به شکلی متفاوت از گذشته و با تأثیرات اروپایی برگزار می‌شد.
- در دوران پهلوی، برگزاری مراسمات عروسی به شکلی متفاوت و با تأثیر از فرهنگ غرب برگزار می‌شد.